Jak wynika z ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, zasiłek opiekuńczy przysługuje ubezpieczonemu zwolnionemu od wykonywania pracy z tytułu konieczności bezpośredniego sprawowania opieki nad chorym dzieckiem do ukończenia przez nie 14 lat.
Jeżeli małżonek wykonuję pracę na podstawie umowy zlecenie, uprawnienia pracownika do świadczenia są uzależnione od okoliczności w jakim systemie czasowym dane zlecenie małżonka jest wykonywane.  W sytuacji, gdy istnieje możliwość zastosowania elastycznych godzin pracy, to najprawdopodobniej ubezpieczonemu nie będzie  przysługiwał zasiłek, gdyż może on dostosować godziny wykonywania zlecenia do sprawowania opieki nad dzieckiem.  Zasiłek nie przysługuje, jeżeli opiekę nad dzieckiem może sprawować inny członek rodziny. Wyjątek stanowi opieka nad dzieckiem w wieku poniżej 2 lat – ubezpieczony otrzyma zasiłek,  nawet gdy opiekę nad dzieckiem może sprawować inny członek rodziny prowadzący  wspólne gospodarstwo domowe. Osoba, która ubiega się o wypłatę zasiłku opiekuńczego, winna złożyć oświadczenie do ZUS na druku ZUS-Z15; jest to informacja o tym, że nie ma innych osób mogących zapewnić dziecku opiekę. Oświadczenie to jest traktowane jako zgodne ze stanem faktycznym.