Prawo pierwokupu jest swoistym prawem, które przysługuje danej osobie uprawnionej w przypadku sprzedaży rzeczy. Inaczej mówiąc podczas, gdy dotychczasowy właściciel zamierza sprzedać jakiejś osobie trzeciej rzecz nieruchomą, wówczas osoba uprawniona do pierwokupu  ma pierwszeństwo kupna przed potencjalnym kupującym w tej samej cenie. Formalnie, osoba mająca prawo do pierwokupu powinna zadeklarować chęć kupna owej rzeczy w wyznaczonym terminie. W przypadku nieruchomości termin ten wynosi zwykle miesiąc od otrzymania zawiadomienia o sprzedaży. Inne rzeczy objęte są terminem 7-dniowym, pod warunkiem, że strony nie uregulowały tej kwestii umownie w sposób odmienny.Prawo pierwokupu może wynikać z ustawy  lub też z umowy. Inaczej natomiast wygląda regulacja tej instytucji co do osób najbliższych czy też nieruchomości rolnych, o czym stanowią przepisy szczególne.W umowie takiej powinno być zawarte zobowiązanie o sprzedaży nieruchomości w pierwszej kolejności określonej osobie. Winno być ono złożone zobowiązanemu w takiej samej formie w jakiej dokonuje się transakcji, tak więc w przypadku sprzedaży nieruchomości będzie to forma aktu notarialnego. W sytuacji, kiedy nabywca ma zamiar kupić nieruchomość, sprzedający ma obowiązek poinformowania o obciążeniu rzeczy prawem pierwokupu przez inną osobę.  Dopiero w przypadku braku zainteresowania uprawnionego, kupujący i sprzedający mogą dokonać tej czynności prawnej. Warto jednak podkreślić, iż umowa sprzedaży może okazać się czynnością nieważną wówczas, jeśli sprzedawca kieruje się złą wolą i celowo próbuje zataić obciążenie nieruchomości prawem pierwokupu. Dlatego też warto przed kupnem nieruchomości sprawdzić status księgi wieczystej, co pomaga zapobiegać nieuczciwej sprzedaży. Nie stanowi to jednak przeszkody dla uprawnionego, gdyż prawo pierwokupu jest niezbywalne i jego ważność nie może zostać w żaden sposób wyłączona.